W jaki sposób wspierać produkcję polskiego wodoru?

Kontrakt różnicowy

Jednym z rozważanych sposobów wspomagających produkcję wodoru może być kontrakt różnicowy. Ten model wspiera produkcję poprzez dopłaty publiczne. Stosowany bywa np. przy produkcji energii elektrycznej z OZE. Podstawą jego mechanizmu jest ustalenie wskaźnika referencyjnego. Jeśli cena produktu (w tym przypadku wodoru) jest niższa od wskaźnika referencyjnego, to państwo dopłaca producentowi różnicę.

Mechanizmy różnicowe stanowią gwarancję dla inwestujących w moce produkcyjne dla wodoru, że będą w stanie osiągnąć określoną cenę w dłuższej perspektywie czasowej. To pozwala im na skonstruowanie modelu finansowego i pozyskania dofinansowania.

Dla kontraktów różnicowych istnieją też pewne wariacje, np. podwójna wartość referencyjna, gdzie przy przekroczeniu wyższego „suwaka” to producent zwraca państwu uzyskaną nadwyżkę w cenie za produkt.

Wspomniany raport Esperis zawiera dokładne omówienie kontraktów różnicowych, z przedstawieniem rekomendacji szczegółowych w ich zakresie. Najbardziej interesujące są dwa aspekty – propozycje dla wskaźników referencyjnych oraz wykluczenie z analizy węglowych kontraktów różnicowych.

Wskaźniki referencyjne

W pierwszym zakresie autorzy raportu dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska bardzo słusznie dostrzegają odmienności rynku po stronie potencjalnych odbiorców wodoru. Na tej podstawie wnioskują, że należy zaproponować wskaźniki referencyjne uwzględniające te różnice. Dla sektora transportu (w nazewnictwie autorów tzw. koszyk 2) wskaźnik referencyjny ma być oparty o ceny oleju napędowego. W przypadku pozostałych kluczowych obszarów – energetyki, przemysłu i ciepłownictwa (tzw. koszyk 1) ma to być gaz ziemny.

Wykluczenie węglowych kontraktów różnicowych

W drugim zakresie czuję duży niedosyt. Analiza wyraźnie wyłącza tzw. węglowe kontrakty różnicowe. To wariacja kontraktów różnicowych, w przypadku których wskaźnik referencyjny jest oparty o ceny emisji CO2 (EU ETS).

Zdaniem autorów raportu „(…) modele te są funkcjonalnie dedykowane przede wszystkim jednej stronie rynku (najczęściej stronie podażowej), niekoniecznie zaś angażują całość rynku (tj. możliwie równomiernie wytwórców, jak i odbiorców). W efekcie, mogą nie być optymalne dla zabezpieczenia sprzedaży wyprodukowanego wodoru do odbiorców końcowych (innych niż sami wytwórcy). Mechanizm CCfD jest zasadniczo dedykowany dla sektorów obecnych w systemie EU ETS, przez co w warunkach polskich mógłby wykluczyć ze wsparcia wielu potencjalnych beneficjentów (np. jednostki samorządowe, rolników czy sektor MŚP), którzy są mniej eksponowani na wpływ regulacji klimatycznych UE.”

Mój niedosyt powoduje w tym przypadku pominięcie wyraźnego postulatu z Polskiej Strategii Wodorowej, by uczynić takie kontrakty kołem zamachowym dla dekarbonizacji przemysłu. Nie można przy tym odmówić słuszności autorom ww. analizy, że taki mechanizm służyłby dużym zakładom, które wytwarzałyby wodór na własne potrzeby. Pytanie kluczowe, czy sam ten fakt dyskwalifikuje wprowadzenie CCfD w Polsce?

Podsumowanie

Jak przy okazji upublicznienia raportu zaznaczyło Ministerstwo, raport jest „punktem wyjścia” dla rozmów o mechanizmach wsparcia. Jeszcze w tym roku przedstawiciele utworzonego przy tym samym Ministerstwie ogólnorynkowego Porozumienia Wodorowego mają przedstawić swoje rekomendacje w zakresie kontraktów różnicowych.

Dyskusja wokół miejsca wodoru w gospodarce, która będzie się toczyć podczas tegorocznego H2Poland odbywa się w istotnym czasie. Wiele wniosków z niej może mieć bowiem rzeczywiste przełożenie na kształt powstającego systemu wsparcia wodoru w kraju.

Mateusz Stańczyk

Adwokat, Partner

SMM Legal